Dlaczego metoda OPOL nie jest dla wszystkich?

Kto mnie zna, ten wie, że jestem osobą bardzo zadaniową. Jest to niezwykle przydatne w mojej pracy tłumacza i dlatego tak bardzo ją lubię. Mam konkretne zadanie, realizuję je i zamykam. Jak zlecenie mi nie opowiada, to go po prostu nie biorę. System zero-jedynkowy. Jak to się ma do metody OPOL?

Przez większość mojego życia żyłam zgodnie ze słowami mistrza Yody i albo coś robiłam na całego, albo rezygnowałam całkowicie. Półśrodki nie były dla mnie. Wielu z Was już wie, że to właśnie takie postrzeganie świata sprawiło, że przez długi czas byłam na nie, jeśli chodzi o wprowadzanie języków obcych u swojego dziecka (tak, dalej jesteście na blogu pt. „wielojęzyczność zamierzona”). Miałam przekonanie (wyniesione ze studiów i bazujące na urywkach informacji, na jakie się natknęłam), że aby wprowadzanie języków miało sens, należy stosować metodę OPOL. Chodzi oczywiście o strategię One Person One Language, czyli mówienie do dziecka wyłącznie w języku obcym. Po drugiej stronie widziałam rodziców uczących dzieci kolorów i piosenkowego alfabetu oraz wysyłających przedszkolaki na zajęcia dwa razy w tygodniu za grube pieniądze, aby pośpiewały w kółeczku „Head and shoulders, knees and toes.” Żadna z tych opcji do mnie nie przemawiała.

Aż pewnego dnia

Aż pewnego dnia natrafiłam na kanał Mamy Lamy i zobaczyłam, że można inaczej. Można działać na luzie, bez spiny, bez sztywnych zasad i to też ma sens i to też działa. Weszłam do Internetu i zaczęłam zapoznawać się z historiami innych rodziców. Przeczytałam o badaniach dr Sonii Szramek-Karcz, na które nakierowała mnie Paulina z Bilikid. Koncept, że wystarczy 30% czasu ekspozycji na język, aby osiągnąć rezultaty, był przełomowy tak dla mnie, jak z pewnością także dla dużej liczby innych osób. Sama Paulina bardzo otwarcie podzieliła się ze mną swoimi doświadczeniami. Nadeszło olśnienie i powolna zmiana mojego początkowego przekonania. Zmiana, która mogła nastąpić, ponieważ byłam na nią otwarta. Z obozu „to nie ma sensu i po co to komu, ma czas się jeszcze nauczyć”, z krótką wizytą w obozie „w sumie można spróbować, nic nie tracę” trafiłam do obozu „dwujęzyczność zamierzona jest super”. I naprawdę jest, ale pod jednym warunkiem.

Postępuj tak, jak czujesz

Jak chyba we wszystkim w życiu, nie istnieje coś takiego jak „jedna, jedynie słuszna ścieżka postępowania gwarantująca sukces”. Taka, która sprawdzi się w każdym wypadku. Ani taka, która spodobałaby się i zadowoliłaby wszystkich. Jasne, że w każdej dziedzinie są pewne strategie i metody, które szanse na sukces zwiększają. Taką strategią na pewno jest metoda OPOL, bez dwóch zdań. W przypadku, gdy jesteśmy często jedynym źródłem języka mniejszościowego, zmaksymalizowanie ekspozycji jest na pewno bardzo skutecznym rozwiązaniem. Rodzic nie musi się też wciąż pilnować, bo z automatu mówi już zawsze w jednym konkretnym języku. Jednak to, czy chcemy tę metodę stosować, zależy jedynie od nas. I na prawdziwą mądrość według mnie składa się otwarty umysł: szukanie, dociekanie, inspirowanie się, próbowanie nowych rozwiązań, a z drugiej strony umiejętność przepuszczenia tego przez nasze cele, oczekiwania i możliwości oraz dostosowanie do tego, jacy jesteśmy my i nasza rodzina. Co ważne – tego, do czego dojdziemy, nie powinniśmy traktować jako wyrytego w kamieniu. Elastyczne reagowanie na to, co się wokół dzieje, również jest bardzo ważną umiejętnością i mam ogromny szacunek do rodziców, którzy nie podążają ślepo za jakąś ideą, a potrafią się zatrzymać, zastanowić i spojrzeć na obrazek z szerszej perspektywy. Moim ulubionym przykładem takiego rodzica jest mama kilkorga dzieci promująca edukację domową, ale posyłająca do szkoły systemowej dwójkę z nich. Bo te dzieci tego potrzebowały i pragnęły. Idee są dla ludzi, a nie na odwrót.

Mówić czy nie mówić

Sama długo się miotałam, czy np. poza domem również mówić po angielsku. Czułam, że w wielu sytuacjach niespecjalnie miałam na to ochotę ani niespecjalnie widziałam tego sens, skoro już osiągnęłam swój zamierzony cel. Z drugiej strony będąc w obozie „jestem całym sercem za dwujęzycznością zamierzoną” czułam, że nie robiąc tego niejako zdradzam moich ludzi;) Przecież powinnam promować, nie ma się czego wstydzić ani pokazywać dziecku, że jest się czego wstydzić. Wszystko to prawda. Ale mnie osobiście to po prostu nie zawsze odpowiadało. I gdy przestałam czuć, że „może powinnam, bo czemu nie,” w końcu ogarnął mnie stan totalnego luzu i zadowolenia. Tak jak do tej pory w domu, mówię po angielsku na zewnątrz wtedy, gdy mam na to ochotę. Po prostu. Bez zbędnego analizowania i zastanawiania się. Jako mamie starszego dziecka jest mi na pewno łatwiej, bo ja już widzę naocznie, jakie niesamowite efekty osiągnęliśmy bez metody OPOL. Celem tego wpisu nie jest w żadnym razie zniechęcenie kogokolwiek do stosowania tej metody. Jeśli czujesz, że chcesz i dobrze Ci z tym, to nic nie stoi na przeszkodzie. Z całego serca kibicuję rodzicom OPOLującym i mam nadzieję, że będzie ich coraz więcej. Prawdopodobnie jest to metoda o największej skuteczności i jeśli wszyscy zainteresowani są z niej zadowoleni (nikt się do niczego nie zmusza, o czym pisałam w tym wpisie o tym, jak nie wprowadzać języków obcych), to ja nie widzę żadnych minusów. Natomiast dzisiejszy wpis kieruje do Ciebie, mamo i tato, którzy myślicie, że nie ma sensu inaczej i bijecie się z myślami, co robić.

Szufladki językowe

Bardzo często powtarzany jest frazes, że „dziecko kojarzy osobę z językiem” i właśnie metoda OPOL ma na celu to, aby ładnie sobie języki poukładało. Nie neguję tego. Według mnie głównym plusem tej metody jest to, że wywołuje ona w dziecku potrzebę komunikacji w tym języku. A ma to naprawdę ogromne znaczenie, aby zaczęło w języku obcym mówić. Jednak twierdzenie, że dziecko musi kojarzyć język z jedną osobą tudzież miejscem jest dla mnie nieprawdziwe. Zwłaszcza metoda miejsca i czasu jest dla mnie czymś, co zostało stworzone raczej dla ułatwienia startu rodzicom. Wyrobienia w nich nawyku. Nie ma to nic wspólnego z tym, jak działa mózg dziecka przyswajającego język. Ja, gdy myślę o nauce języków, widzę w głowie szufladki na poszczególne języki. Czy naprawdę ktokolwiek myśli, że jeśli np. osoba wprowadzająca język francuski w czasie poranków z francuskim, będzie przeplatać ten język np. z polskim, to dziecko się „pomyli” i włoży polskie słówka do bazy słów francuskich? Jako mama wprowadzająca dwa języki obce bez sztywnych ram czasowych widzę naocznie działanie szufladek językowych, do których trafiają po prostu wszystkie treści w danym języku. Jak biorę do ręki Czereśniową i zadaję pytania po angielsku, słyszę odpowiedzi po angielsku. Gdy sekundę później zadaję pytanie po niemiecku, to otrzymuję odpowiedź po niemiecku (jeśli oczywiście w szufladce znajdują się już odpowiednie słowa i są one „na wyciągnięcie ręki”). Natomiast sytuacja, gdy dziecko wybiera jeden język, nie znaczy, że innego nie zna i nie rozumie, a jedynie tyle, że w danym momencie łatwiej jest mu z konkretnej szufladki korzystać. Jeśli nam zależy, to możemy próbować pomóc mu w aktywowaniu tej drugiej. Po rozmowach z wieloma rodzicami wiem już także, że mieszanie języków jest kwestią a) wieku b) indywidualnych predyspozycji. Niektóre dzieci dużo początkowo mieszają, inne wcale – niezależnie od stosowanej metody, gdyż czasem różnice te widać nawet w rodzeństwach.

To normalne, że gdy mamy wątpliwości, zwracamy się o rady do innych ludzi. Liczymy, że ktoś poda nam racjonalne argumenty za i przeciw, podzieli swoim doświadczeniem, zmotywuje, utwierdzi nas w naszym przekonaniu lub pozwoli je zmienić. To oczywiste, że osoby komentujące będą udzielać rad zgodnych ze swoimi doświadczeniami i przekonaniami. Błędem natomiast jest myślenie, że którakolwiek z nich ma obiektywną rację. Że to, co sprawdziło się u jednego, sprawdzi też u drugiego. Że osoba nam radząca ma dokładnie te same cele i wartości. Lub, że na jej opinie nie wpłynęło wiele innych czynników, które u nas są zupełnie inne.

Inspirujmy się nawzajem, rozmawiamy, wymieniajmy spostrzeżeniami i doświadczeniami. Próbujmy różnych rozwiązań, bo dopóki nie spróbujemy, to się nie dowiemy, co nam pasuje, a co nie. A szukając ostatecznych odpowiedzi, zajrzyjmy w głąb siebie, by dowiedzieć się, na czym nam naprawdę zależy i z czym poczujemy się dobrze.